De Onderzoekscommissie Gedrag en Cultuur Omroepen (OGCO) is door de Raad van Bestuur van de NPO ingesteld om onderzoek te doen naar grensoverschrijdend gedrag binnen de landelijke publieke mediadienst en het programma De Wereld Draait Door (DWDD) in het bijzonder.

De commissie bepaalt de onderzoeksopzet en conclusies en is volledig onafhankelijk van de NPO en de omroeporganisaties. De exacte opdracht van de commissie is vastgelegd in een zogenaamd instellingsbesluit. Dit instellingsbesluit is openbaar en staat op de website van de NPO.

Wat wil de commissie bereiken?

Deze commissie zet zich in om de sociale veiligheid binnen omroepen te verbeteren. Dat doet de commissie door te kijken naar wat er in het verleden is gebeurd om hiervan te leren. Met als doel de gedragingen die leiden tot sociale onveiligheid te verminderen.

Een sociaal veilige werkomgeving is belangrijk. Sociale onveiligheid en grensoverschrijdend gedrag hebben een enorme impact op mensen. Op hun functioneren maar ook op hun welzijn. Om de situatie in een organisatie te verbeteren, kijkt de commissie welke omstandigheden ervoor zorgen dat medewerkers sociale onveiligheid ervaren. Dit kunnen aan de ene kant risicofactoren in de omgeving zijn die de sociale veiligheid in gevaar brengen. En aan de ander kant gaat het om maatregelen die de organisatie heeft  genomen om de sociale veiligheid vorm te geven, om signalen van grensoverschrijdend gedrag te monitoren en om gedrag bij te sturen,  wanneer de werkomgeving als sociaal onveilig ervaren wordt.

De dagelijkse ervaringen van medewerkers en de werkomstandigheden spelen een belangrijke rol in het ontstaan, mogelijk maken of in stand houden van (on)wenselijk gedrag. Bestuurders, leidinggevenden en boegbeelden van de organisatie hebben een bijzondere verantwoordelijkheid en vervullen een voorbeeldfunctie.

Wat zijn de belangrijkste onderzoeksvragen?

Het onderzoek van de commissie is gericht op het beantwoorden van de volgende onderzoeksvragen en deelvragen:

1. Welke ervaringen hebben mogelijk bijgedragen aan een gevoel van sociale onveiligheid bij het programma DWDD gedurende het bestaan van dit programma?
   • Hebben deze ervaringen betrekking op het gedrag, cultuur / werkwijze, werkomstandigheden, bestel en /of maatschappelijke norm?
   • In welke mate zijn beleidsmaatregelen daarbij uitgevoerd, of juist gemist?
   • Welke systeemkenmerken zijn aan te wijzen als plausibele oorzaken voor een gevoel van sociale onveiligheid bij DWDD.
2. In hoeverre komen systeemkenmerken die bij hebben gedragen aan een gevoel van sociale onveiligheid voor binnen de publieke omroepsector, en binnen andere programma’s?   
   • Hebben deze systeemkenmerken betrekking op het gedrag, cultuur/werkwijze, werkomstandigheden, bestel en/of de maatschappelijke norm?
   • In welke mate zijn beleidsmaatregelen  daarbij uitgevoerd, of juist gemist? 
   • Zijn er aanwijzingen dat deze systeemkenmerken leiden tot sociale onveiligheid?

Hoe doet de commissie onderzoek?

De commissie  brengt op een zorgvuldige manier de ervaringen op de werkvloer, de risico factoren en maatregelen in kaart die er waren rondom het programma DWDD vanuit het perspectief van alle betrokkenen. Tegelijkertijd onderzoekt de commissie de achterliggende werkwijze en cultuur binnen de NPO en omroepen, de invloed van de arbeidsvoorwaarden en –verhoudingen, en de werking van het omroepbestel. De commissie kijkt naar de verschillende niveaus waarop risico’s op grensoverschrijdend gedrag kunnen ontstaan en maatregelen genomen kunnen worden om de sociale veiligheid te beschermen. ( het ui-model)

Op elk niveau worden verschillende soorten metingen gebruikt. Via interviews en vragenlijsten achterhalen we bijvoorbeeld de ervaringen op de werkvloer. Via type contracten en archiefmateriaal zoals interne meldingen en signalen kijken we o.a. naar de werkomstandigheden en de werkwijze.

De commissie is onafhankelijk van de NPO en de omroeporganisaties. Transparantie naar alle betrokken partijen staat voorop. Alle gesprekken zijn vertrouwelijk. Voor het onderzoek hanteert de commissie het volgende protocol. 

De commissie wordt in het onderzoek ondersteund door onderzoekers van de onafhankelijke stichting CAOP.  

Focus op verbeteren sociale veiligheid

De onderzoeksvragen richten zich ( mede) op een programma en werksituatie die op dit moment niet meer bestaan. De periode waarop het onderzoek betrekking heeft betreft het gehele bestaan van DWDD, 15 jaar. De commissie baseert zich daarom niet alleen op ervaringen en herinneringen die betrokkenen delen. Deze worden in verband gebracht met een bredere inventarisatie van cultuur en werkwijze, registraties en meldingen, incidenten en beleidsmaatregelen, berichten in de media en management interventies.

De commissie focust zich bij de aanpak op het verbeteren van de sociale veiligheid in de publieke omroepen.

Het doel van het onderzoek is niet om een feitenrelaas vast te leggen met het oog op strafrechtelijke of arbeidsrechtelijke besluitvorming over specifieke gebeurtenissen of personen. Als in de loop van het onderzoek blijkt dat waarheidsvinding over het gedrag en handelen van personen gewenst is, dan zal hierbij gewerkt worden volgens een vooraf vastgesteld protocol.

Bij het onderzoek neemt de commissie als uitgangspunt de zorgplicht van de NPO als organisatie, haar (keten)verantwoordelijkheid binnen het omroepbestel, alsmede de zorgplicht van de omroepen en programma’s binnen dat bestel. Daarbij staat voorop dat de werkgever volgens de Arbowet verplicht is om beleid te voeren, binnen het algemene arbeidsomstandighedenbeleid, dat erop is gericht om psychosociale arbeidsbelasting te voorkomen of te beperken als dit een risico vormt binnen de organisatie.

Waar staan we nu?

Dit gevoelige en complexe onderzoek vraagt om een gedegen aanpak. Het streven is om in het vierde kwartaal van 2023 met een rapport te komen, maar zorgvuldigheid is belangrijker dan snelheid. De commissie heeft gesprekken gevoerd met melders en functionarissen, vragenlijsten zijn uitgezet en desk research heeft plaatsgevonden. Op dit moment is de commissie druk bezig met het uitwerken van de bevindingen in een rapport.

Help de commissie met het onderzoek

Ben je (oud-)medewerker van de landelijke publieke omroepen? De commissie nodigt je uit informatie te delen die mogelijk van belang is bij het onderzoek. Afhankelijk van de aard van die informatie en de fase van het onderzoek kan de commissie je uitnodigen om die informatie nader toe te lichten in een gesprek met een of meer commissieleden of onderzoekers.

Contact met de commissie

Download de onderzoeksopzet